Απιστία στη σύγχρονη εποχή, μέρος 1ο
Απιστία: ένα θέμα άρρηκτα συνδεδεμένο με τον έρωτα, το μυστήριο, την ίντριγκα,ένα θέμα διαχρονικό: από τους μνηστήρες που διεκδικούσαν την Πηνελόπη κατά την απουσία του Οδυσσέα (8ος αι. π.Χ.), στον Οθέλλο, που έπεσε στις δόλιες παγίδες του Ιάγου (1603/-4), στην Άννα Καρένινα, με την Άννα να αναζητά τον έρωτα σε εξωσυζυγικές σχέσεις (1877), στο Ο Χριστός ξανασταυρώνεται (1954), στα έργα των ημερών μας. Το δεδομένο είναι, όπως καταλαβαίνουμε μέσα από τα παραπάνω έργα, ότι και τα δύο φύλα μπορούν να απατήσουν. Οι απορίες που προκαλούνται είναι οι εξής: υπάρχουν διαφορές μεταξύ των φύλων όσον αφορά τη συχνότητα ή/και τον τρόπο όταν (με τη χρονικοϋποθετική του χρήση) απατούν τ@ σύντροφό τους;
Γενικώς, όλον αυτόν τον καιρό, το (βιολογικά και κοινωνικά) ανδρικό φύλο ήταν αυτό που κρατούσε τα σκήπτρα στον ανάλογο τομέα - να φανταστείς, ψάχνοντας εικόνες για το άρθρο, μόλις 2 απεικόνιζαν γυναίκες που απατούσαν σε όλο το Google Images. Ωστόσο, πρόσφατα δεδομένα και έρευνες που φωτίζουν το φαινόμενο, έρχονται να αμφισβητήσουν τις απλουστευμένες αφηγήσεις, αποκαλύπτοντας μια πιο πολύπλοκη πραγματικότητα:
Σε αντίθεση με τα παραδοσιακά στερεότυπα, σύγχρονες μελέτες καταδεικνύουν ότι στη «στατιστική» της απιστία τα νούμερα μεταξύ ανδρών και γυναικών ενδέχεται να μην αποκλίνουν όσο υποθέταμε παλαιότερα. Παραδείγματος χάριν, μία συνολική ανάλυση που πραγματοποιήθηκε από το Journal of Sex Research το 2021 σύνθεσε δεδομένα πολλών μελετών και διαπίστωσε ότι, ενώ οι άνδρες ακόμα αναφέρουν κατ' αναλογία υψηλότερους ρυθμούς απιστίας από τις γυναίκες, η διαφορά δείχνει να μειώνεται. Αυτή η τάση υπογραμμίζει, μεταξύ άλλων, την εξέλιξη των δυναμικών των σχέσεων και των αλλαγών στους ρόλους των φύλων στη σύγχρονη κοινωνία.
Μιλώντας για «σύγχρονη κοινωνία», κάτι που πολλοί ίσως δε λαμβάνουν υπόψιν όταν κληθούν να μιλήσουν για την απιστία είναι πως στη μεταμόρφωση του τοπίου της απιστίας έχει συμβάλει και η εμφάνιση διαδικτυακών πλατφορμών, καταλύοντας τα «παραδοσιακά» όρια μεταξύ των φύλων: πλέον οι ευκαιρίες για κάθε φύλο ή άφυλο για ανωνυμία, επικοινωνία και γνωριμίες είναι ίσες, επιτρέποντας την ελεύθερη έκφραση και εξερεύνηση των σεξουαλικών προτιμήσεών τους.Πρόσφατες έρευνες που διεξήχθησαν από τις ίδιες τις διαδικτυακές πλατφόρμες γνωριμιών, όπως το Tinder και το Ashley Madison, αποκαλύπτουν σημαντική αύξηση στη συμμετοχή των γυναικών σε διαδικτυακές εξωσυζυγικές σχέσεις. Έρευνα του Statista αναφέρει ότι το 2019, το 15% των χρηστών του Ashley Madison ήταν γυναίκες. Το εν λόγω γεγονός έρχεται να φέρει την αμφισβήτηση των προκαταλήψεων και να υπογραμμίσει την ανάγκη για μια διαφορετική αντίληψη στα περί απιστίας στην ψηφιακή εποχή.
Ερευνώντας τις απόψεις περί απιστίας σε διαφορετικά μέρη της υδρογείου, προέκυψε ένα μωσαϊκό διαφορετικών απόψεων. Η απόκλιση στην οπτική ανάμεσα στα μέρη που έχει «διαιρεθεί» η γη δεν είναι παρά αναμενόμενη, αν λάβουμε υπόψιν τις διαφορετικές κουλτούρες, στερεότυπα και προσδοκίες που μπορεί να διαμορφώσουν τις διαφορές φύλων. Ας πάρουμε ως παράδειγμα τη συχνότητα: το άτομο μπορεί να απιστεί, ανάλογα με το φύλο του, ιδιαίτερα συχνά ή και καθόλου, όπως επιβάλλουν οι νόρμες του μέρους όπου ζει ή ακόμη και της φυλής του, σε πιο απομονωμένα μέρη του κόσμου, όπου και το online dating των «σύγχρονων» κοινωνιών δεν έχει φτάσει ακόμη.
Μια διαπολιτισμική μελέτη που δημοσιεύθηκε το 2022 στο Journal of Marriage and Family (JMF) ανέδειξε σημαντική μεταβλητότητα στους ρυθμούς απιστίας ανά τον κόσμο υπογραμμίζοντας την επίδραση των πολιτιστικών παραγόντων στην δυναμική των σχέσεων.
Όσον αφορά στην ικανότητα να κρύβουν την απιστία, τα στερεότυπα συχνά απεικονίζουν τις γυναίκες ως πιο ικανές να κρύβουν τις «ατασθαλίες» τους. Η αντίληψη αυτή πιθανώς οφείλεται στο στερεότυπο που έχει επικρατήσει στις σύγχρονες κοινωνίες και παρουσιάζει όλες τις γυναίκες ως φύσει γνοιαστικές, και η οποία ίσως τους επιτρέπει να κρύβει τις εξωσυζυγικές ή τις εκτός του δεσμού τους «δραστηριότητες» πιο αποτελεσματικά. Άλλωστε, ποιος θα υποπτευόταν ποτέ μία φροντιστική μητέρα ή/και σύντροφο να απιστεί; Αποκλείεται! Ωστόσο, πρόσφατες έρευνες αμφισβητούν αυτήν την άποψη, υποδεικνύοντας ότι τόσο οι άνδρες όσο και οι γυναίκες διαθέτουν παρόμοιες ικανότητες για να κρύψουν την απιστία τους, με παράγοντες όπως τα χαρακτηριστικά προσωπικότητας και τις συγκυρίες να διαδραματίζουν κρίσιμο ρόλο. Θα μιλήσουμε περισσότερο
γι'αυτό στο δεύτερο άρθρο περί απιστίας.
Εν κατακλείδι, και για να κλείσουμε το πρώτο μέρος του άρθρου, συνάγουμε από αυτό τα εξής: το να απατά κανείς τ@ σύντροφό του είναι πολυποίκιλο φαινόμενο στη σύγχρονη κοινωνία, όπου τα φύλα/άφυλα διαφέρουν όλο και λιγότερο στις σχετικές συμπεριφορές. Οι νέες τεχνολογίες έχουν αλλάξει το παιχνίδι, επιτρέποντας ισότιμη πρόσβαση και ευκαιρίες σε όλ@. Η αντιμετώπιση της απιστίας απαιτεί νέες προσεγγίσεις, ανοικτό μυαλό και προπάντων, σεβασμό στην ποικιλομορφία των σχέσεων από όλ@ μας.
Στο 2ο μέρος: Ποιοι είναι οι υποκειμενικοί παράγοντες που καθορίζουν την απιστία; Τί θεωρείται «απιστία» στην εποχή μας;